sinema dili etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
sinema dili etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Sinemanın Dili Var Mı?


Sinema, dil değildir ama “dil benzeri öğrenmeler” ile yapılanmış, gramer ve ses-vurgu unsurlarıyla benzeşen görsel sanat dalıdır. Sinema, ilk ortaya çıkışından itibaren dil yapısına yönelmek, konuşmanın benzeri olmak ve "miş gibi" yapmak istemiştir. 20. yüzyıl sanatı, "gerçeklik-hakikat arayışı" sorunsalını daha da derinleştirdi, tartışmalı kıldı. Aydınlanmacı görüşün yüceleştirdiği "akıl tek aracımızdır" şiarı, 20. yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte eski gücünü ve güven verici iklimini kaybetmişti. “Akla veda" hissiyatı ile önemli sinemacılar, gerçekliğin çok katmanlılığı sorununu yöneldiler ve yeni biçimler ile farklı sinema dili yapıları oluşturmaya çalıştılar. 

Persona is a 1966 black and white Swedish film written and directed by Ingmar Bergman
Persona - by I. Bergman, 1966
Gerçek tanımının eskisi kadar güvenle yapılamadığı bir dünyada sinematografik imgelem, 1930 ve 1980 arasında -özellikle Avrupa Sinemasında- önemli sinema pratikleri oluşturdu. Popüler ve sinematografik anlatı olarak önemli filmlerin üretildiği bu dönemin ardından, 1990’lı yıllarla birlikte sinema dili ve anlatı biçimleri, tüm dünyada bir çıkmaza sürüklendi. Doğrusal kurgu yerini daha çok sarmal kurguya bıraktı; dijital ve özel efektler, aksiyon ve gelişme içermeyen sahnelerin anlatıcısı, aksiyon üreticisi olarak mizansenlere eklendi. Sonuç olarak bu teknik varyetelerin, içkin bir sinema diline ve anlamına işaret eden örnekleri çoğunlukla üretilemedi.

Amarcord is a 1973 Italian comedy-drama film directed by Federico Fellini
Amarcord - by F. Fellini, 1973

Bazı filmlerin senaryo ve anlatımlarına baktığımızda gerçeklik, zaten simülakr (gerçeklik olarak algılanmak isteyen görünüm) biçimlerinde sinemaya yansımaktaydı. Simüle edilmiş gerçekliklerle, gerçek olmayan şeyleri gerçek gibi sunan popüler sanat sinema, böylece 20. yüzyılın ilk yarısındaki dışavurumcu, estetik ve belgesel gerçeklik deneyimi özelliğini kaybederek; çoğunlukla kültür sisteminin çerçevelendirdiği alanda yeniden ve yapay üretimlere dönüştü.

Au hasard Balthazar, known as Balthazar, is a 1966 French film directed by Robert Bresson
Au Hasard Balthazar - by R. Bresson, 1966

Şimdilerde, gerçeklik üzerine kurulan sinema anlatılarının karşılığı performans rahatlığı olurken, “gerçeklik kalmadı” diyebiliyor sinemacılar ve kendiliğinden oluşan mesnetsiz ama yaratıcı kalıplar, yeni anlatım biçemleri olarak sunuluyor. Artık sinema, bir önermeye veya izleğe bağlanmadan, dikey ve yatay olarak çok katmanlılığı kullanıyor. Seyirci de, gündelik hayattaki mobilite hızı karşısında elinden kayıp giden zamanın bir benzeri, belirsiz ve hızlı görselliği adeta sarhoşlukla sinema salonlarında tadıyor.

Pigsty, Italian: Porcile, is a 1969 Italian film, written and directed by Pier Paolo Pasolini
Porcile (Pigsty) - by P. P.  Pasolini, 1969

Ahmet Usta
Sinematek dergisinde yayınlandı.