Schopenhauer'dan Fragmanlar


Arthur Schopenhauer'ın (1788-1860) temel eseri, "İrade ve Tasavvur Olarak Dünya" adlı çalışmadır. Felsefeyi gündelik hayatın içine taşımış, sosyal hayattan örnekler kullanmış, bazen hırçın bazen de mizahi, çokça da kibirli bir üslup yaratmıştır. Hegel'in soyutlama diline ve düşüncesine karşı, Kant'ın izinde ama ondan da ayrıdır felsefesi. Dili, son derece basittir ve az unsurdan meydana gelir.

Şopenhavr'a göre, Kainat, İrade'den ibarettir. İrade, içinde bulunduğumuz alemin, öncül ve asli varlığıdır. Ortaya çıkan her şey, varoluş; tasavvurda görülen ve bilinen her şeyin cevheri İrade dir. Hakikat, İrade dir. Varlık olarak İrade, oluş halinde bulunan zaman, mekan ve realiteye bağımlı değildir. Hakikat olarak İrade, bölünemez ve ebedidir; İrade, karşısında insan hiçtir. İrade, mutlak İde dir; zaman ve mekan içinde insan tekil varlık olarak görünüm kazanır; hakikatte var olan ise sadece Alem ve onun İradesidir .

İnsan iradesi, öznellik ile zekada gerçekleşir. Kişisel irade ile isteme ve cinsel yönelme ortaya çıkar. Zeka, İradenin insan iradesi üzerinden kendine oluşturduğu bir araçtır. İnsan bedeni ve akıl, İrade'nin gözle görülür hale gelmiş şahıslaşmasıdırŞopenhavr felsefesi, son kertede çelişkilerle dolu, yer yer sığ ve sinik, hayattan münzevi yaşadığı için aile, aşk ve kadın konularına düşman ve karamsardır; gündelik yaşama dair örneklerinin ve dilinin ilgi çekiciliği bir yana konulur ise, Kant Felsefesi ile karşılaştırıldığında, zaten felsefe değildir.

İrade ve Tasavvur Olarak Dünya'dan Fragmanlar

"Alem, benim tasavvurumdan ibarettir"
"Evrenin nedeni, İradedir. Çekme ve itme, birleşme ve ayrılma, doğadaki tüm kanunlar İrade dir."
"Dinlerin, Allah dediğine ben Yaşama İradesi diyorum."
"Üreme, Varlık olan İrade'nin insan zekasındaki son gayesidir. Çünkü sadece üreme ile doğanın kanunu İrade, kişileştiği insan üzerinden ölüme meydan okuyabilir."
"Alem, iradeden müteşekkil olduğu için, ıstırap kaçınılmazdır çünkü İrade, ihtiraslıdır. Tatmin edilmiş arzularının arkasında, yeni arzular belirir; bizler, iradenin nesnesi olduğumuz müddetçe, o bize saadet ve huzur vermeyecektir. çünkü İrade, aç iradedir."
"Tatmin, iradenin isteğidir ve her tahmin, kişiyi saadete değil, bedbahtlığa götürür. Çünkü, tatmin edilmiş her ihtiras, tam bir doyum vermeyecek, yeni bir ihtiras doğuracaktır. Doğanın kanunu İrade, hep aç iradedir ve insanı peşinde sürükler."
"Zeka, iradenin buyrukları karşısında yaşayacağı realitenin ısdırap olacağını düşünerek, kendine hakim olmalı ve saadeti değil; üzüntü ve sıkıntılardan uzak kalmayı tercih etmelidir."
"Hayat bir derttir; çünkü İradenin ortaya koyduğu doğa, rekabeti ister; hayat mücadelesi kazanıldığı zaman ise, İrade'nin insana vereceği şey, can sıkıntısıdır; Fakirlik, halkın baş belası ise; zenginlerin derdi de can sıkıntısıdır."
"Hayat bir derttir ve bilginin artışı kurtuluş getirmez; çünkü iradenin tezahürleri zeka üzerinde daha da belirginleştikçe, ıstırap o oranda artar ve felsefi, kültürel bilgi mutluluk vermez ve ölüm düşüncesi, ölümünü kendinden daha eziyetlidir. hayat genel anlamı ile bir dramdır; bazı anlarında eğlenceli olur."
"Ölüm Korkusu, felsefenin ve dinlerin doğuş nedenidir. Ortada kalmış insan, ölümü kabullenemez. Ve harikaların en büyüğü, ıstırap verici hayat iradesi içinde, dünya malını sahip olmak değil, az ile yetinmek ve nefsine hakim olmaktır. Saadet, kendi kendine yetenlerindir."
"Kısa boylu, dar omuzlu, geniş kalçalı, kısa bacaklı kadın cinsiyetine, Güzel demek; ancak cinsel iştaha boyun eğmiş erkeğin harcıdır."
"Bir erkek adale bakımından ne derece güçsüz ise, o derece güçlü kadın arar; kadın doğası içinde bu söz konusudur; herkes, başka şahısta kendi güdüsünde, eksik hissettiği şeyi arar ve buna Güzel der."
"İrade, her şeyi idrak eden ve hiçbir şey tarafından kavranılmayan sujedir."
"Sebep olgusu dört şekilde zorunluluk ortaya çıkarır. Mantıki, Fiziki, Matematik, Ahlaki zorunluluk. Ahlaki zorunluluk, her canlıda, insanda, doğuştan getirdiği motif üzerinden ve değişmesi mümkün olmayan hareket tarzı verir."
"İnsan hayatı, istemek ve ulaşmak arasında akıp gider. Fakat istemek, tabiatı itibariyle ıstıraptır; ulaşmak ise çabuk bıktırır. Elde etmek, yeni bir arzu, ihtiyaç doğurur; böyle olmaz ise, boşluk ve can sıkıntısı baş gösterir ki, bu da sefalet kadar ıstıraplıdır."
"Para, mutlak maldır; para kazanmaya adanmış bir ömür, o parayı zevk haline çevirmez ise, anlamsızdır."
"Müzik, diğer sanatlar gibi İdelerin değil, bizzat İradenin tasviridir; bu sebeple etkisi diğer sanatlardan daha kuvvetlidir. Bas seslerden tizlere gidildikçe, iradenin nesneleşmesi gelişir. Melodi, insanın İrade karşısında duygularını ifşa etmesidir."
"İntihar, iradenin inkarı olmayıp; iradenin kuvvetini tasdik etmektir. İntihar eden kişi bulunduğu konumda, iradenin şartlarını yerine getirmediği için ölüme sürüklenir, kendi bilinci ile değil."
"İnsan hayatı, tümüyle bakıldığında esasında bir dramdır; içinde parça parça eğlence, komedi sahneleri vardır. İhtiyaçlar dünyası içinde insanı, inadına yaşama sevgisi ile hayata bağlayan bizi, var eden kör iradedir."
"Hayatta en mühim rolü oynayan amil, cinsel arzu dur; üstüne örtülen bütün örtüler arasından daima bakan ve bütün icraatlarımızın görünmez merkez mıknatısı odur. Savaşın nedeni, barışın gayesi, ciddiyet ve mizahın temeli, taleplerin, sanatın ve rüyaların sebebi odur."
"Hak ve insan sevgisi faziletinin kökeninde Merhamet duygusu vardır; merhamet, insanın iradeye karşı duruşu ile ortaya çıkan şuur dur."
"Halis entelektüel bilinç, düşünce içindeki insan, daha hassas hale gelir ve bu hal, onu kalabalıklar içinde münzevi yapar."
"Tasavvur olarak alem, esas itibariyle ve birbirinden ayrılamaz iki bölümden oluşur.  Birisi nesnedir, onun formu zaman ve mekandır ve çokluktur.Diğeri Sujedir ki zaman ve mekan içinde değildir. Bunlardan birisi kaybolursa, tasavvur olarak artık alem mevcut olamaz, bu yüzden bu iki bölüm düşünce bakımından insanda birbirinden ayrılamaz. Çünkü birisinin varlığı, diğerinin zorunluluğudur."
"Kant'ın felsefesindeki terminoloji ile, İrade, vücudun a priori idrakidir. Vücut ve düşünce, İradenin a posteriori idrakinden ibarettir"
"Aşk Tutkusu, cinsiyeti kontrol eden İrade'nin bir yönlendirmesi olduğu için, birleşme gerçekleştikten sonra, duygusal kırılma yaşanır; kişi anlar ki, cinsi irade tarafından aldatılmıştır."
" Şuurun ve zekanın iradenin bağlarından kurtulması ve hakikati araması Sanatın görevidir; Sanat ile gelmiş, iradeden sıyrılmış bir bakışın doğurduğu tat kıymetlidir; iradenin uyarısı olmadan baktığımız şeyler, bizde yükselme, aydınlanma yaratır. Bizi iradenin saldırısından yükselten kuvvet sanat içinde en rafine olan düşünce, ritim ve yaratma şuuru taşıdığı için müzik dir."
"Üreme iradesine kafa tutacağımız, kadın güzelliğinin bir yalan ve ölümün en büyük iyilik sayılacağı bir zaman gelmeyecek midir?" 
"İradenin en yüksek şahıslaşması olan insan, en fakir ve en çok ihtiyacı olan varlıktır. Bu haliyle, bu aleme yalnız terk edilmiştir ve bütün insani hayatı, bu zaruret ve ihtiyaç emri altındadır."
"Kainat muammasının, felsefe ile çözümü için insan zihni ve düşüncesi yetersizdir."




Hiç yorum yok:

Yorum Gönder